ERZURUM KONGRESİ

Erzurum Kongresi’nin Toplanma Amaçları

• Ermeni ve Rum tehlikesine karşı alınması gereken önlemleri belirlemek
• Bölgedeki Türklerin haklarını korumak
• Diğer yorelerdeki bölgesel kuruluşlara örnek olmak

Kongrede Alınan Kararlar

Kazım Karabekir’in önerisiyle Mustafa Kemal kongre başkanlığına seçilmiştir. Bölgesel amaçlarla toplanan Erzurum Kongresi, Mustafa Kemal’in başkanlığında sadece bölgesel degil, ulusal kararlar da alınmıştır.

Bu kararlar şunlardır:

• Milli sınırlar içindeki vatan bir bütündür, parçalanamaz.
• Her türlü yabancı işgal ve müdahalesine karşı millet birlik olarak karşı koyacaktır.
• İstanbul Hükümeti vatanın istiklalini sağlayamazsa, Ana­dolu’da geçici bir hükümet kurulacaktır. Bu hükümet milli kongre tarafından seçilecektir.
• Milli kuvvetleri etkili, milli iradeyi egemen kılmak esastır.
• Hristiyan azınlığa siyasi hakimiyetimizi ve sosyal denge­mizi bozucu ayrıcalıklar verilemez.
• İşgal amacı taşımayan devletlerden ekonomik yardım alı­nabilir.
• Meclisin derhal toplanmasına ve hükümet işlerinin mecli­sin denetimi altında yürütülmesine çalışılacaktır.
• Manda ve himaye kabul edilemez.
• Kongre, kararlarını aldıktan sonra Mustafa Kemal Paşa başkanlığında ilk Temsil Heyeti’ni oluşturdu.

Kongrenin Önemi ve Sonuçları

• Erzurum Kongresi bölgesel amaçlarla toplanmasına rağ­men memleketin bütününü ilgilendiren kararlarıyla böl­gesellikten çıkmış, kendisinden sonra gelişecek olayları büyük ölçüde etkilemiştir.
• Amasya Genelgesi ile ortaya konan program, halkı tem­sil eden delegeler tarafından ilk kez onaylanıp karara dönüştürülmüş ve Kurtuluş Savaşı’nın temel programı orta­ya konmuştur.
• TBMM’nin toplanış gerekçeleri ile Mudanya Ateşkes Ant­aşması ve Lozan Barış Antlaşması’nın bağımsızlığı savu­nan ruhu, Erzurum Kongresi kararlarına dayanmaktadır.
• “Milli iradeyi hakim kılmak” ifadesi aynı zamanda yeni bir yönetim (cumhuriyet) anlayışının da belirtisidir.
• İlk kez derneklerin birleştirilmesi çalışmalarına başlanmıştır.­ Doğudaki tüm dernekler Doğu İlleri Müdafaa-i Hu­kuk Derneği adı altında birleştirilmiştir.
• İlk kez yeni bir Türk Devleti’nin kurulması düşüncesi belirmiştir.

SİVAS KONGRESİ

Sivas Kongresi’nin Toplanma Amaçları:

• Milli Mücadele’ye halk desteğini artırmak
• Milli Mücadele’yi tek çatı altında toplamak 
• Düzenli ordunun kuruluşunu hızlandırma

Sivas Kongresi Çalışmaları Başlarken Ortaya Çıkan So­runlar

Elazığ valisi Ali Galip, İstanbul Hükümetinden aldığı emirle kongre çalışmalarını engellemek istedi, fakat başarılı olamad1 (Ali Galip Olayı).

Bir grup delege Mustafa Kemal’in başkan seçilmesine karşı çıktıysa da Mustafa Kemal çoğunluğun oylarıyla başkan seçildi

Amerikalıların kongreye gönderdiği temsilcilerin etkisiy­le Erzurum Kongresi’nde reddedilmiş olan manda soru­ Milli Mücadele hareketini yurt genelinde yönetmek için yeniden gündeme geldi. Bazı aydınlar bile büyük bir devletin yard1m1 olmadan kurtuluşun mumkun olmayacagi düşüncesine kapıldılar. Mustafa Kemal’in kararlı tutumu karşısında manda konusunda ortaya at1lan tüm tezler çürütüldü. Manda fikri bir daha gündeme gelmemek üzere kesin olarak reddedildi. Kongre başkani Mustafa Kemal’in, hükümetin izlediği politikayı eleştiren açılış konuşmasından sonra çalışmalarına başlayan Sivas Kongresi’nde, Erzurum Kongresi’nde alınan kararlar gozden geçirildi. Bu kararlardan bazıları aynen benimsenirken, bazıları değiştirilerek onaylandı. Aynca yeni kararlar da alındı.

Mustafa Kemal’e ilk muhalefet Sivas Kongresi’nde ortaya çıktı.

Kongrede Alınan Kararlar

• Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür, parçalanamaz. > Yerine Ali Rıza Paşa Hükümeti kuruldu.
• Her türlü yabancı işgal ve müdahalesine karşı millet birlik olarak kendisini müdafaa edecek ve direnecektir.
• İstanbul Hükümeti dış baskılar karşısında vatanın her­hangi bir bölümünü terk etmek zorunda kalırsa, vatanın bağımsızlığı ve bütünlüğü konusunda her türlü tedbir alınacakt1r.
• Manda ve himaye kabul edilemez.
• Milli iradeyi temsil etmek için meclisin derhal toplanması zorunludur.
• Yurttaki tüm milli dernekler “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” adıyla birleştirilecektir.
• İşgal emeli taşımayan devletlerin ekonomik yardımları ka­bul edilebilir.
• Azınlıklara siyasi hakimiyetimizi ve sosyal denge­mizi bozucu ayrıcalıklar verilemez.
• Milli Mücadele hareketini yurt genelinde yönetmek için Temsil Kurulu oluşturulacaktır.

Kongrenin Önemi ve Sonuçları

• Sivas Kongresi kararlarının izlerini, Misakı Milli’de, TBMM’nin açılışında ve TBMM’nin yaptığı tüm antlaşma­larda görmek mümkündür.
• Amasya Genelgesi ile amaçlanan Ulusal Kongre toplan­dı, böylelikle, hareket halka mal edildi.
• Temsil Kurulu başkanlığına getirilen Mustafa Kemal, ulu­sal lider oldu.
• Ali Fuat Paşa’yı Batı Cephesi Kuvayımilliye Komutanlı­ğı’na atayan kongre, yürütme yetkisini de üstlendiğini or­taya koydu.
• Kongre’nin aldığı kararla İstanbul’la ilişkilerin kesilmesi sonucu Damat Ferit Hükümeti istifa etmek zorunda kaldı. Yerine Ali Rıza Paşa Hükümeti kuruldu.
• Milli Mücadele ruhunu geniş kitlelere ulaştırabilmek için Temsil Kurulu adına İrade-i Milliye Gazetesi çıkarıldı.

Erzurum Kongresi [23 Temmuz 1919]

• Doğu illeri Müdafaa-i Hukuk Erzurum şubesi ile Trabzon Muhafazaa-i Hukuk Cemiyetleri tarafından ortak­ laşa düzenlenmiştir.
• Ermeni ve Rum tehditlerine karşı çareler aramak için toplanmıştır.
• Toplanış amacı ve biçimi bakımından bölgesel, aldığı kararlar bakımından ulusaldır.
• Ulusal kararlar alınmasında Mustafa Kemal’in kongre başkanlığına seçilmesi etkili olmuştur.
• Kongre kararlarını uygulamak için bölgesel yetkilere sahip bir Temsil Heyeti oluşturulmuştur.

Sivas Kongresi [4 Eylül 1919]

• Mustafa Kemal tarafından planlanmış, duyurusu Amasya Genelgesi’yle yapılmıştır.
• İşgallere karşı ortak tavır belirlemek için toplanmıştır.
• Hem toplanışı bakımından hem kararları bakımından ulusaldır.
• Temsil Heyeti’nin yetkileri genişletilerek ulusal hale getirilmiş, başkanlığına Mustafa Kemal getirilmiştir.
• İradeimilliye adı altında bir gazetenin çıkarılması kararlaştırılmıştır.

Balıkesir Kongreleri [28 Haziran 1919]

• Hacı Muhittin Bey’in çabaları sonucu toplanmıştır.
• Batı Anadolu’daki Yunan işgaline karşı çareler aramak için toplanmıştır.
• Ege’deki direnişin örgütlenmesinde ve Batı Cephesi’nin oluşturulmasında etkili olmuştur.

Alaşehir Kongreleri [16 Ağustos 1919]

• Erzurum ve Balıkesir Kongrelerinin kararlarını gözden geçirmek amacıyla toplanmıştır.
• Yunan işgaline karşı silahlanma ve askere alınma işlemlerinin yürütülmesine karar verilmiştir.
• Yunan işgaline karşı gerekirse İtilaf Devletleri’nden yardım istenmesi kararlaştırılmıştır.

Edirne Kongreleri [9 May1s 1920]

• Yunan işgaline karşı çareler aramak için toplanmıştır.

Lüleburgaz Kongresi [31 Mart 1920]

• Yunan işgaline karşı çareler aramak için toplanmıştır.
• Gerekirse bölgesel bir devletin kurulabileceği kararı alınmıştır.

Kars Kongresi [17 Ocak 1919]

• Kars Milli İslam Şurası tarafından toplanmıştır.
• Cenubugarbi Kafkas Hükümeti adıyla bir idare kurulması kararı alınmıştır.

Pozantı Kongresi [5 A(ıustos 1920]

• Çukurova ileri gelenleri tarafından toplanmıştır.
• Kongrede Mustafa Kemal de bir konuşma yapmıştır.