KURTULUŞ SAVAŞI CEPHELER

DOĞU CEPHESİ

SAVAŞILAN DEVLET: ERMENİLER

• 1877 Berlin Antlaşması sonrası Ermeni Sorunu ortaya çıktı.
• Berlin Antlaşması’ndan sonra Rusya’nın  desteği ile Ermeniler komiteler kurarak Türklere saldırmaya başladılar.
• 1. Dünya Savaşı’nın başlaması üzerine Ermenilerin Türklere saldırılarının yoğunlaş­ması üzerine Osmanlı hükümeti Tehcir Kanunu’nu çıkararak Ermenileri Suriye’ye zorunlu göçe tabi tuttu.
• -1918 Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan sonra Osmanlı orduları Kafkaslar’ dan çekilince, Kafkasya’da Ermenistan ve Gürcis­tan devletleri kuruldu.
• Ermenilerin 1920’de Kars ve Ardahan’ı işgal etmesi üzerine Ermenilere karşı hare­kete geçildi.

SAVAŞ YÖNTEMİ

15. Kolordu [TBMM ordusu]

Mondros Ateşkes Antlaşmasına uymayarak ordularını dağıtmayan Kazım Karabekir TBMM’nin emrine girmiştir.(9 Haziran 1920)

Cephe Komutanı: Kazım Karabekir Paşa

 

CEPHEYİ KAPATAN ANTLAŞMA

Gümrü Antlaşması

Doğu sınırı ile ilgili daha sonra Gürcistan ile Batum ve Sovyet Rus­ya ile Moskova Antlaşması imzalanmıştır. Bu ant­laşmalarla büyük ölçüde belirlenen Doğu sınırı, Kafkas Cumhuriyetleri ile yapılan Kars Antlaşması ile son şeklini almıştır.

Not: Gümrü Antlaşmasıyla ele geçirilen silah ve mühim­matlar Kazım Karabekir tarafından Batı Cephesi’ne gönderilmiştir.

 

GÜNEY CEPHESİ

SAVAŞILAN DEVLET: FRANSIZLAR

• 1. Dünya Savaşı’ndan sonra Antep, Urfa ve Maraş’ı İngilizler işgal etti.
• Paris Konferansı’ndan sonra İngilizler böl­ geyi Fransızlara terk etti.
• Fransızların Ermenileri kullanarak bölge hal­ kına karşı baskı ve zulüm yapmalan üzerine bölge halkı büyük bir mücadele başlattı.

SAVAŞ YÖNTEMİ

Kuvayı Milliye

Cephe Komutanı: Kuvayımilliye birlikleri mer­kezi bir komuta altında olmadığı için kendi liderleri ile mücadele etmişlerdir. Bu cephede efsaneleşen liderler Şahin Bey ve Sütçü İmam’dır.

 

CEPHEYİ KAPATAN ANTLAŞMA

Ankara Antlaşması

 

BATI CEPHESİ

SAVAŞILAN DEVLET: YUNANLAR

• Paris Konferansı’nda Ege Bölgesi Yunanis­tan’a bırakıldı.
• İzmir ve çevresini işgal eden Yunanlılar, Batı Anadolu’yu topraklarına katmak için İngiliz­lerin desteği ile taarruza geçtiler.
• İngilizlerin, Yunanlıları desteklemesinin nedeni, Yunanlıları kullanarak TBMM’yi Sevr Antlaşmasını onaylamaya zorlamaktır.

SAVAŞ YÖNTEMİ

Kuvayımilliye >>> Düzenli Ordu

Batı Cephesindeki mücadeleler Kuvayımilliye ile başlamış; fakat bu yöntem başarılı olamayınca düzenli orduya geçilmiştir.

Cephe Komutanı: İsmet Paşa ve Mustafa Kemal Paşa

CEPHEYİ KAPATAN ANTLAŞMA

Mudanya Ateşkes Antlaşması

Lozan Barış Antlaşması

 

BATI CEPHESİ’NDE YAPILAN SAVAŞLAR

Gediz Taarruzu

• Ali Fuat Paşa komutasındaki Kuvayımilliye bir­liklerinin Yunanlılara karşı gerçekleştirdikleri başarısız bir taarruz girişimidir.
• Düzenli ordu kurulmuş ve başına Albay ismet Bey getirilmiştir.

I. İnönü Savaşı

• Batı Cephesi’nde Albay İsmet Bey komutasın­daki düzenli ordunun Yunanlılara karşı kazandı­ğı ilk zaferdir. Yunan taarruzu İnönü mevkiinde geri püskürtülmüştür.
• İnönü Savaşı başladığında, Çerkez Ethem Ayaklanması devam etmekteydi.
• İtilaf Devletleri Londra Konferansını toplamışlar­dır.
• Sovyet Rusya ile Moskova Antlaşması imzalan­mıştır.
• Afganistan ile bir dostluk antlaşması imzalan­mıştır.
• TBMM tarafından 1921 Anayasası [Teşkilat-, Esasi Kanunu] kabul edilmiştir.
• TBMM tarafından istiklal Marşı milli marş ola­rak kabul edilmiştir.
• İsmet Bey generalliğe yükseltilmiştir.

II. İnönü Savaşı

• Batı Cephesi’nde İsmet Paşa komutasındaki düzenli ordunun Yunanlılara karşı kazandığı ikinci zaferdir. Yunan taarruzu İnönü mevkiinde ikinci kez geri püskürtülmüştür.
• II. İnönü Savaşı başladığında, Koçkiri ve Pontus Rum ayaklanmaları devam etmekteydi.
• İtalyanlar Anadolu’dan çekilmeye başlamışlar­dır.
• Bu savaşın sonunda Mustafa Kemal, İsmet İnönü’ye “Siz orada sadece düşmanı değil, Türk milletinin makus talihini de yendiniz.” diyerek kutlamıştır.

Kütahya – Eskişehir Savaşı

• Yunan ordusunun üçüncü taarruzu durdurula­ mamış; Yunanlılar Polatlı’ya kadar gelmişlerdir. Bu yenilginin ardından Türk ordusu Sakarya Nehri’nin doğusuna çekilmiştir.
• Bu süreçte toplanan Maarif (Eğitim) Kongresi ile yeni Türk Devleti’nin eğitim politikası şekillen­ meye başlamıştır.
• TBMM tarafından Mustafa Kemal Paşa Başko­mutanlığa atanmıştır.
• Mustafa Kemal, Başkomutan unvanı ile ordu­nun ihtiyaçlarını halktan karşılamak için Tekalif-i Milliye [Milli Yükümlülükler] emirlerini yayımlamıştır.

Sakarya Savaşı

• Mustafa Kemal’in başkomutan olarak yönettiği ilk savaştır.
• Yunanlıların dördüncü taarruzudur. Türk ordusu ile Yunan ordusu arasında Sakarya’da yaşanan Meydan Savaşı’nı Mustafa Kemal’in komutasın­daki Türk ordusu kazanmıştır.
• Bu savaşta Mustafa Kemal, Türk ordusuna “Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır. O satıh bütün vatandır ” emri ile yeni bir taktik manevra kazandırmıştır.
• TBMM tarafından Mustafa Kemal’e Gazilik unvanı ve Mareşallik rütbesi verilmiştir.
• Fransa ile Ankara Antlaşması imzalanarak Güney Cephesi kapanmıştır.
• Kafkas Cumhuriyetleri ile Kars Antlaşması imza­lanmıştır.
• İtalyanlar Anadolu’dan tamamen çekilmiştir.
• Ukrayna ile bir dostluk antlaşması imzalanmıştır.
• İtilaf Devletleri TBMM’ye yeni bir barış önerisin­de bulunmuştur.
• İngiltere ile esir değişimi antlaşması yapılmıştır.

Başkomutanlık Meydan Savaşı [Büyük Taarruz]

• Sakarya Savaşı’ndan bir yıl sonra Türk ordusu taarruza geçerek Yunan birliklerini Anadolu’dan atmıştır.
• Bu savaşta Mustafa Kemal, “Ordular ilk hedefi­ niz Akdeniz’dir. İleri! ” emri ile Türk taarruzunu hızlandırmıştır.
• Doğu Trakya, İstanbul ve Boğazlar dışındaki Anadolu toprakları düşman işgalinden kurtarıl­ mıştır.
• Mudanya Ateşkes Antlaşması imzalanmıştır.
• Lozan Barış Antlaşması imzalanmıştır.