Eğitim ve Kültür Alanında Yapılan İnkılaplar
Tevhidi Tedrisat Kanunu’nun Kabul Edilmesi (3 Mart 1924)
Bu kanunla,
- Eğitim ve öğretim birleştirilmiştir.
- Eğitim ve öğretim hizmetleri devlet denetimine alınarak, Milli Eğitim Bakanlığı emrine verilmiştir.
- Medreseler kaldırılmış, yerine İstanbul Üniversitesi içinde bir ilahiyat fakültesinin kurulması istenmiştir.
- Yabancı ve azınlık okullarının Milli Eğitim Bakanlığınca denetlenmesi sağlanmış; bu okulların ders programlarına Türkçe kültür dersleri konmuştur.
- Çağdaş bir eğitim anlayışına geçilmiştir.
Türk Tarih Kurumunun Açılması (1931)
Türk tarihini, “Milliyetçilik” ilkesi esaslarına uygun, bilim sel bir anlayışla yeniden ele almak ve bir bütün içinde araştırmak için kurulmuştur. Bu yolla Osmanlı Devleti’nin vakanüvis tarih anlayışından bilimsel tarih anlayışına geçilmiştir. Kurumun resmi süreli yayını “Belleten” dergisidir.
Türk Dil Kurumunun Açılması (1932)
Amaçları:
- Türkçeyi, yabancı dillerin etkisinden kurtarmak
- Türkçenin geliştirilmesini sağlamak
- Dilde millileşme ve sadeleşme yolunu benimsemek (halkın konuştuğu Türkçeyi resmi dil haline getirmek)
Maarif Teşkilatı Hakkında Kanun’un Kabul Edilmesi (22 Mart 1926)
Bu kanunla,
- Eğitim ve öğretimin birleştirilmesi ilkesi ışığı altında eğitim işleri düzenlenmiştir.
- Devletin izni olmadan hiçbir okulun açılamayacağı belirtilmiştir.
- İlk ve ortaöğretimin esasları belirlenmiştir.
Bu esaslara göre Cumhuriyet döneminde yeni okullar açıldı. Öğretmen okullarının sayısı artırıldı. Böylece günümüzdeki mevcut eğitim ve öğretim sisteminin temelleri oluşturuldu.
Halkevlerinin Açılması (1932)
Mustafa Kemal’in düşüncesi doğrultusunda yeni bir toplum inşa etmek için 19 Şubat 1932’de, ilk olarak 13 mer kezde Halkevi kurulmuştur. Halkevlerinin kuruluş amacı; Türk halkının çağdaş medeniyetler seviyesine ulaşması nı ve yapılan inkılapların yerleşmesini sağlamaktır. Halkevleri; dil, tarih, edebiyat, sanat, temsil, sosyal yardım, kütüphane ve yayın, spor, halk dershaneleri, halk kursları, köycülük, müze ve sergi bölümlerinden oluşmak taydı. Resmi yayın organı, Ülkü dergisidir.
Yeni Türk Harflerinin Kabul Edilmesi (1928)
1928’de kabul edilen bu kanunla, Latin Alfabesi “Yeni Türk Harfleri” olarak benimsenmiştir. Harflerde yeniliği gerektiren sebepler:
- Arapça harflerle okuma ve yazmanın zor olması
- Yeni harflerle okur – yazar oranının artırılmak istenmesi
- Arapça harflerin, Türkçenin ses uyumuna uygun olmaması
Millet Mekteplerinin Açılması (1928)
İlkokul seviyesini geçmiş olan Türk vatandaşlarına, yeni harflerle okuma ve yazmayı öğretmek için açılmıştır.
Yeni Türk harflerinin öğretilmesi konusunda yoğun bir gayret gösteren Mustafa Kemal’e 24 Kasım 1928’de “Başöğretmen” unvanı verildi. Bu tarih, 24 Kasım 1981’den itibaren Öğretmenler Günü olarak kutlanmaktadır.
Üniversite Reformunun Yapılması (1933)
- 1933’te yapılan Üniversite Reformu ile Darülfünun’un yerine İstanbul Üniversitesi kurularak, Avrupa modeli ne uygun örgütlendirildi. İsviçreli Profesör Albert Malehe danışmanlığında yürütülen bu reform çalışmaları sonucu “üniversite, fakülte, rektör, dekan” kavramları eğitim sistemimizde yerini aldı.
- 1924’te Ankara’da Hukuk Mektebi, 1926’da Gazi Orta Muallim Mektebi, 1930’da Yüksek Ziraat Enstitüsü, 1935’te Türkiye’nin ilk fakültesi olan Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi, 1936’da Güzel Sanatlar Akademisi ile Devlet Konservatuarı açıldı. Ankara’da açılan bu okulların bir araya getirilmesiyle 1946’da Ankara Üniversitesi oluşturuldu.
1944’te İstanbul Teknik Üniversitesi; 1955 – 1957 arasında Ege Üniversitesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orta doğu Teknik Üniversitesi, Atatürk Üniversitesi; 1967’de Hacettepe Üniversitesi ve 1971’de Boğaziçi Üniversitesi kuruldu.
Köy Enstitülerinin Açılması (1940)
Köy Enstitüleri, ilkokul öğretmeni yetiştirmek ve köylüyü kalkındırmak üzere 17 Nisan 1940’da açıldı. Türkiye’ye özgü olan bu eğitim projesini dönemin Milli Eğitim Bakanı olan Hasan Ali Yücel ve yardımcı İsmail Tanguç yönetti. 1954 yılına kadar faaliyet gösteren Köy Enstitüleri, bu tarihten sonra öğretmen okullarına dönüştürüldü.
