Hz.Muhammed Dönemi
- Hayber’in Fethi
- Mekke’nin Fethi
- İslam Devleti kuruldu.
- Medine Sözleşmesi yapıldı.
- Medine başkent oldu.
- Ashab-ı Suhfa’da eğitim faaliyetleri başladı.
Hz.Ebu Bekir Dönemi
- Irak‘ın fethine başlandı.
- Suriye’nin fethine başlandı.
- Savaşlarda çok sayıda hafızın ölmesi üzerine;Kur’an-ı Kerim kitap haline getirildi.
- Yalancı peygamberler ortadan kaldırıldı.
- Dinden dönenlerin (Ridde) tekrar lslam’a dönmesi sağlandı.
Hz.Ömer Dönemi
- Suriye’nin fethi tamamlandı.
- Kudüs, Filistin, Antakya ve Halep fethedildi.
- Irak’ın fethi tamamlandı.
- İran fethedildi.
- Mısır fethedildi.
- İlk düzenli ordu ve cund adı verilen askeri garnizonlar (ordugah şehirler) kuruldu.
- İlk divan örgütü oluşturuldu.
- Beyt’ül Mal adı verilen devlet hazinesi kuruldu.
- Ülke eyaletlere ayrıldı ve başlarına valiler atandı.
- Kadılık kurumu oluşturuldu ve mahkemeler kuruldu.
- Fethedilen topraklarda ikta sistemi uygulanmaya başlandı.
- Hicri takvim kullanılmaya başlandı.
Hz. Osman Dönemi
- Kıbrıs fethedildi.
- Harezm ve Horasan fethedildi.
- Azerbaycan ve Gürcistan fethedildi.
- Tunus fethedildi.
- İlk islam donanması kuruldu.
- Kuran-ı Kerim çoğaltılarak eyaletlere gönderildi.
- Devletin üst makamlarına kendi soyundan olanları getirmesi tepkilere yol açtı ve bir grup isyancı tarafından şehit edildi.
Hz. Ali Dönemi
- İç karışıklıklar ve savaşlar yüzünden fetihler durdu.
- Başkent Medine’den Küfe’ye taşındı.
- Hz. Ali’nin halife seçilmesine, Hz. Muhammed’in eşi Hz. Aişe ve Suriye Valisi Muaviye başta olmak üzere, şehit edilen Hz. Osman’ın yakınları itiraz etti.
- Hz. Ali ile Hz. Aişe arasında Cemel (deve) Olayı yaşandı.
- Suriye Valisi Muaviye liderliğinde örgütlenen Hz. Ali karşıtları ile Hz. Ali arasında Sıffin Savaşı yaşandı.
- Sıffin Savaşı’nda yenileceğini anlayan Muaviye, halifelik sorunun Hakemler tarafından çözümlenmesini istedi ve Hz. Ali bu isteği kabul etti.
- Muaviye’nin hakeminin, Muaviye’yi halife seçmesi ile sorun daha da büyüdü.
- Hakem Olayı sonucunda Müslümanlar; Muaviye’den yana olanlar, Hz. Ali’den yana olanlar (Şiiler) ve ikisinin de halifeliğini kabul etmeyenler (Hariciler) olmak üzere üçe ayrıldılar.
- Hz. Ali Hariciler tarafından şehit edildi. Böyelelikle Dört Halife Dönemi sona erdi, Emeviler Dönemi başladı.
Emeviler Dönemi
- İstanbul iki kez kuşatıldı fakat alınamadı.
- Kuzey Afrika’nın fethi tamamlandı.
- İspanya fethedildi.
- Kafkaslar ve Maveraünnehir bölgesinde bazı Türk bölgeleri ele geçirildiyse de Hazarlar ve Türgişlerin direnişi nedeniyle Orta Asya’da ilerlenemedi.
- Başkent Küfe’den, Şam’a taşındı.
- Halifelik saltanata dönüştürüldü.
- Arapça resmi dil haline getirildi.
- İlk Arap-İslam parası (dinar/dirhem) bastırıldı.
- Muaviye’den sonra halife olan Muaviye’nin oğlu Yezit, Hz. Ali’nin küçük oğlu Hz. Hüseyin ve arkadaşlarını Kerbela’da şehit etti. Kerbala Olayı olarak anılan bu olay, Hakem Olayı’ndan sonra başlayan ayrılığı daha da derinleştirdi.
- Günümüzdeki Şiilik ve Sünnilik ayrımının temeli bu olaya dayanır.
- Emevi Devleti yıkılınca İspanya’daki Müslümanlar, Abbasi Devleti’ne bağlanmayıp, Endülüs Emevileri (Beni Ahmer Devleti) adıyla siyasi varlıklarını sürdürmüşlerdir.
Abbasiler Dönemi
- Çinlilere karşı Talas Savaşı kazanıldı ve İslamiyet’in Orta Asya’ya yayılmasını sağladı.
- Başkent Şam’dan Bağdat’a taşındı.
- Önemli komutanlık ve valiliklere Türklere verildi.
- Türkler için ordugah şehirler kuruldu.
- Bazı valiler, Abbasi Devleti’nin zayıfladığı son dönemlerinde “Tevaif-i Mülük” denilen devletler kurarak yarı bağımsız hale geldiler.
- Vezirlik makamı oluşturuldu.
- Devlet işleri, çeşitli görevleri olan divanlar aracılığıyla yürütüldü.
- Bu divanlar şunlardır: Divan-ı İnşa: Yazı işleri ile görevliydi.
- Divan-ı Mezalim: Adalet işleri ile görevliydi.
- Divan-ı Ceyş: Askerlik işleri ile görevliydi.
- Divan-ı Beyt’ül Mal: Mali işler ile görevliydi.
- Babek İsyanı, Türk komutan Afşin tarafından bastırıldı.
- IX. yüzyılından itibaren Abbasi Devleti zayıflamaya başladı.
- Bu süreçte geniş yetkilere sahip olan Emir-ül Ümera adı verilen valiler, bağımsızlıklarını ilan ederek Tevaif-ül Mülük adı verilen kısa ömürlü devletler kurdular. Bu devletler şunlardır:
Mısır’da:Tolunoğulları, Ihşidler
Kuzey Afrika’da: Aglebiler
Horasan’da: Tahiriler
Maveraünnehir’de: Samanoğulları
İran ve Irak’ta: Büveyhoğulları
- Bu durum Abbasilerin parçalanma sürecini başlatmıştır.
- Zamanla güçlenen Şii Büveyhoğulları Bağdat’ı işgal ederek Abbasi halifelerini baskı altına aldılar.
- Abbasi halifelerini bu baskıdan önce Gazneli Mahmut, daha sonra da Büyük selçuklu sultanı Tuğrul Bey kurtardı.
- Büyük Selçuklu Devleti yıkılınca korumasız kalan Abbasi Devleti, 1258’de İlhanlı Hükümdarı Hülagu Han’ın Bağdat’ı işgal etmesi üzerine yıkıldı. İlhanlılardan kaçan Abbasi Hanedanı mensupları Mısır’daki Memlük Devleti’ne sığındılar.
- Osmanlı Devleti’nin Mısır’ı ele geçirmesine kadar Abbasi Halifeleri Mısır’da Memlük Devleti’nin korumasında yaşadılar.
