ORTA ÇAĞ

ORTA ÇAĞ’IN ÖNEMLİ SİYASİ OLAYLARI

Orta Çağ, 375 Kavimler Göçü ile başlar; 1453 istanbul’un Fethi ile sona erer.

AVRUPA

• Kavimler Göçü ve Roma İmparatorluğu yıkılış süre- cine girdi.
• Barbar toplulukları ile Vikingler Avrupa’ya yerleşti.
• Avrupa’da feodalite güçlendi.
• Avrupa’da ruhban sınıfının/skolastik düşüncenin et­ kinlik alanı genişledi.
• Avrupa’da yeni devletler kuruldu.
• Avrupa’da farklı etnik grupların kaynaşması sonrası yeni milletler ortaya çıktı.
• Güney Avrupa’da (İspanya) İslamiyet yayıldı.
• İngiltere’de Magna Charta yapıldı ve parlamenter monarşi yerleşti.
• Avrupa’da veba salgını yayıldı.
• Yüzyıl Savaşları yapıldı.

UZAK DOĞU

• Çin ve Hint uygarlıkları varlığını sürdürdü.

ÖN ASYA

• lslamiyet dogdu.
• İslam Devleti’nin sınırları genişledi.
• İran (Sasani Devleti), İslam Devleti’nin egemenliğine girdi.
• Kuzey Afrika, İslam Devleti’nin egemenliğine girdi.
• İspanya, İslam Devleti’nin egemenliğine girdi.
• Türkler, İslamiyet’i kabul etti.
• Gazneliler, İslamiyet’i Hindistan’a yaydı.
• Bizans topraklarının büyük bölümü Türkler tarafından fethedildi ve Selçuklular İslamiyet’i Anadolu’ya yaydı.
• Haçlı Seferleri başladı.
• Osmanlı Devleti kuruldu.

ORTA ASYA

• Akhun, Göktürk ve Uygur Hakanlıkları kuruldu.
• Moğol Devleti kuruldu ve Moğol saldırıları başladı.
• Orta Asya ve Ön Asya Moğol istilasına uğradı.
• Moğol Devleti parçalandı.

 

ORTA ÇAĞ’IN ÖNEMLİ DEVLETLERİ

AVRUPA

KAVİMLER GÖÇÜ’NDEN SONRA AVRUPA

• Fransa ve İspanya’da Vizigot Krallığı (419-715)
• İtalya’da Ostrogot Krallığı (493-553)
• Kuzey Afrika’da Vandal Krallığı (429-533)
• Kuzey-Batı İspanya’da Suebi Krallığı (410-584)
• Fransa’da Burgond Krallığı (443-534)
• Büyük Britanya’da Anglosakson Krallıkları
• İtalya’da Lombard Krallığı (568-774)

FRANK KRALLIĞI

• Franklar ve Merovenj Hanedanı (481-751)
• Franklar ve Karolenj Hanedanı (751-987)

KUTSAL ROMA CERMEN İMPARATORLUĞU (962- 1806)

İTALYAN ŞEHİR DEVLETLERİ

• Venedik Deniz İmparatorluğu (697-1797)
• Ceneviz Cumhuriyeti (1005-1797)

RUS-KİEV PRENSLİĞİ (1242-1502)

ANADOLU

• Bizans İmparatorluĞu (330-1453)
• Trabzon Rum İmparatorluğu (1204-1461)
• Selçuklu Beylikleri ve Türkiye Selçuklu Devleti (1078- 1308)

ÖN ASYA ve AFRİKA

İSLAM DEVLETİ

• Hz. Muhammed Dönemi (610-632)
• Dört Halife Dönemi (632-661)
• Emev’iler Dönemi (661-750)
• Abbas’iler Dönemi (750-1258)

İSLAMİ FETİHLERDEN ÖNCE VE SONRA İRAN

• Sasaniler Dönemi (224-651)
• Büveyhiler Dönemi (945-1055)
• Gazneliler Dönemi (962-1187)
• Büyük Selçuklular Dönemi (1040-1157)
• İlhanlılar Dönemi (1040-1157)

ORTA ASYA

• Akhun Devleti (420-567)
• Avarlar Devleti (562-805)
• Göktürk Devleti (552-744)
• Uygurlar Devleti (744-840)
• Moğol Devleti (1196-1227)
• Timur Devleti (1369-1507)

ORTA ÇAĞ’DA KÜLTÜR VE UYGARLIK

TOPLUM

İlk Çağ’daki toplumsal düzen dünyanın genelinde bü­yük ölçüde devam etmiştir.

Avrupa’da ise Kavimler Göçü’nden sonra toplumsal yapıda önemli değişimler görülmüştür. Roma İmpara­ torluğu’nun önce ikiye bölünmesi, daha sonra da Batı

Roma İmparatorluğu’nun yıkılması, Avrupa’da siyasi otorite boşluğu doğurmuştur. Bu boşluktan yararla­ nan geniş toprak sahipleri (feodal beyler/derebeyleri) ve Kilise güçlenerek Orta Çağ Avrupası’nın siyasi ve toplumsal hayatına yön vermiştir. Geniş toprak sahip­ leri, toprakların ve o topraklarda yaşayanların hem sahibi hem de yöneticileri haline gelmiştir. Feodalite adı verilen bu düzende, küçük arazi sahipleri ve yok­ sullar (vassal), korunma için geniş toprak sahiplerinin (süzeren) himayesine sığınmak zorunda kalmıştır.

Türklerde ülke topraklarının kamu malı sayılması, İslamiyet’teki eşitlikçi anlayış; Türk ve İslam bölgelerin­ de sınıflaşmayı engellemiştir.

EKONOMİ

Dünyanın genelinde ekonominin temeli tarım, zen­ ginlik ölçütü ise topraktır.

Başta Avrupa olmak üzere ticari faaliyetlerin az oldu­ ğu toplumlarda, kapalı tarım ekonomisi yaygındır.

Buna rağmen bazı tüccar topluluklar tarafından İlk Çağ’da başlayan koloni ticareti devam ettirilmiş; bu durum uluslararası ticaretin sürmesini sağlamıştır.

İlk Çağ’ın sonlarında ve Orta Çağ’da Asya ve Avrupa arasındaki ticarete konu olan başlıca mallar; ipek, seramik, baharat, deri, kürk, kumaş ve değerli maden­ den yapılmış eşyalardır. İlk Çağ’daki İpek ve Baharat Yolları bu dönemde de önemini sürdürmüştür.

İlk ve Orta Çağlarda ticaret yollarına egemen olma mücadelesi, devletler arası ilişkilerde belirleyici unsur olmuştur.

DİN

İlk Çağ’daki Yahudilik ve Hristiyanlığın yanında İslami­ yet doğmuştur. Orta Çağ boyunca kadim Yahudi ve Hristiyan bölgelerinin önemli bir bölümü İslamlaşmış­

tır. Bu İslamlaşmada Araplar kadar Türkler de etkili olmuştur. Bu İslamlaşmayı önlemek için Hristiyanlar, Papa’nın öncülüğünde Haçlı Seferlerini başlatmışlardır.

YÖNETİM

Orta Çağ’ın genelinde doğuda güçlü monarşik devletler egemenlik sürerken Avrupa’da feodal beyliklerle zayıf krallıklar hüküm sürmekteydi. Avrupa’da kilise, krallar üzerinde bir güce sahiptir.

Orta Çağ’da doğudaki başlıca güçlü devletler şunlardır: İslam Devleti, Karahanlılar, Gazneliler, Selçuklular, Os­ manlılar, Moğollar ve Timur devletleridir. Bu devletlerden Moğollar hariç (ki onların büyük bölümü de zaman için­ de Müslümanlaşmıştır) hepsi Müslümandır. Bu devletler üzerinde halifenin önemli bir etkisi vardır. Bu devletler teokratik bir monarşiyle yönetilmekteydi. Sultan ülkeyi dine uygun ve adaletle yönetirdi. Öldükten sonra da onun ailesinden bir kişi sultan olurdu (saltanatlık).

İngiltere’de 121S’te Magna Carta ilan edilerek ilk defa kralın (monarkın) yetkileri bir belge ile sınırlandırılmıştır.

HUKUK

İlk Çağ’da başlayan yazılı hukuk geleneği, Orta Çağ’da da gelişimini sürdürmüştür.Orta Çağ hukuk anlayışının gelişmesinde Sasani hukuk geleneği, İslam hukuku ve Türk töresinin etkisi altında oluşturulan Cengiz Yasaları etkili olmuştur. Bu hukuk bi­ rikimi çerçevesinde yeni kanunnameler, aile ve iş akitleri, ceza infaz yöntemleri ortaya çıkmıştır.

İnsan topluluklarının kültür ve gelişmişlik düzeyleri ile sosyal yapıları evrensel hukuk ilkelerinin uygulanmasını farklılaştırmıştır.

Kadim kültür geleneği içinde oluşan sözlü hukuk (gelenek ve görenekler/töre) kuralları her devirde önemini korunu tur.

ORDU

Asya’da Türkler, Moğollar ve Araplar kurdukları güçlü ve düzenli ordularla büyük imparatorluklar kurmuşlardır. Özellikle Araplar ve Türkler askeri güçlerinin de etkisiyle İslamiyet’i geniş alanlara yaymışlardır. Bu durum Haçlı Seferlerinin nedenlerinden birini oluşturmuştur.

Moğol hükümdarı Cengiz Han, kurduğu güçlü ordu sa­ yesinde çağın önemli bir bölümüne damgasını vurmuş­ tur. At ve fil bu dönemdeki orduların en önemli unsurunu oluşturmuştur. Atlar ordulara hız, filler güç katmışlardır. Özellikle atlarda üzenginin kullanılmaya başlaması sü­vari birliklerinin önemini artırmıştır.

Bu dönemde üzenginin ve topun kullanılmaya başlanması askeri teknoloji açısından en önemli gelişmelerdir.

Avrupa’da ise merkezi ve güçlü ordular olmadığı gibi güçlü siyasi organizasyonlar da yoktur. Feodal sisteme bağlı olarak ortaya çıkan şövalyelerden oluşan paralı birlikler vardır.