Egemenliğin Kaynağına Göre Devlet Türleri
Mutlakiyet (Mutlak Monarşi): Egemenlik hakkının tek kişiye ait olduğu yönetim şeklidir. Egemenlik hakkını kullanan kişiye eski Türkler hakan, kağan, han; Türk-İslam devletleri sultan, hükümdar, hünkar, padişah; İranlılar şah; Ruslar çar; Avrupalılar ise kral ve imparator gibi unvanlar vermişlerdir.
Meşrutiyet (Meşruti Monarşi): Tek kişinin egemenlik hakkı nın bir meclis ile sınırlandığı yönetim şeklidir.
Cumhuriyet: Egemenlik hakkının doğrudan doğruya halk ta olduğu yönetim şeklidir. Halk yönetime seçimler yoluyla katılır.
Egemenliğin Kullanılış Şekline Göre Devlet
Demokratik Devlet: Yasama, yürütme, yargı güçlerinin halkın elinde olduğu ve bireysel özgürlüklerin devlet koruması altında bulunduğu yönetim şeklidir.
Doğrudan Demokrasi: Halkın ülkeyi ilgilendiren her konuda doğrudan kararlara katılmasıyla oluşan yönetim biçimidir. Demokrasinin en ideal biçimidir. İlk Çağ Yunan şehir devletlerinde uygulanmış; fakat günümüzde uygulama imkanı kalmamıştır.
Yarı Doğrudan Demokrasi: Parlamentonun yanı sıra ülkeyi ilgilendiren önemli konularda referandum, plebisit gibi araçlarla halk oyuna sık sık başvurulduğu yönetim şeklidir. Plebisit, birden çok konuda ve çok seçenekli olarak halkın görüşüne başvurulmasıdır. Referandum ise belli bir konuda evet-hayır biçiminde halkın görüşünü belirtmesidir.
Temsili Demokrasi: Halkın belli bir süre için tüm yetkilerini temsilcilerine (milletvekillerine) devretmesiyle oluşan yönetim şeklidir. Bu süre içerisinde parlamento halk adına devlet işlerini yürütür. (Günümüzde Türkiye’de uygulanan demokrasi şeklidir.)
Sosyal Devlet: Halkın eğitim, sağlık, konut ve sosyal güvenlik ihtiyaçlarının karşılanmasını görev kabul eden yönetim şeklidir.
Totaliter Devlet: Baskıcı yönetim şeklidir. Diktatörlük.
Oligarşik Devlet: Bir zümre egemenliğine dayalı yönetim şeklidir.
Otokratik Devlet: Yasama, yürütme ve yargı yetkilerinin bir kişi ya da zümrenin elinde olduğu yönetim şeklidir.
Devlet – Din İlişkisine Göre Devlet Türleri
Laik Devlet: Din ve devlet işlerinin birbirinden ayrı yürütüldüğü yönetim şeklidir.
Teokratik Devlet: Devlet yönetiminde dini kuralların etkili olduğu ve hukukun dine dayandığı yönetim şeklidir.
Ekonomik Yapısına Göre Devlet Türleri
Kapitalist (Liberal) Devlet: Serbest yaşama koşullarında kar esasına dayanan, siyasi hak ve özgürlüklerin güvence altına alındığı, üretim araçlarında özel mülkiyetin esas olduğu devlet biçimidir.
Sosyalist Devlet: Ekonomik faaliyetlerin devlet tarafından düzenlendiği, üretimin toplumsal ihtiyaçlara göre gerçekleştirildiği, üretim araçlarında devlet mülkiyetinin esas olduğu devlet biçimidir.
Karına Ekonomi: Devlet ve özel sektörün aynı anda ekonomide yer aldığı yönetim şeklidir.
Örgütlenme Şekline Göre Devlet Türleri
Üniter Devlet: Ülkenin her yerinin tek siyasi otoriteye bağlı olduğu ve ülkenin her yerinde aynı kuralların geçerli olduğu yönetim şeklidir.
Federal Devlet: Her birinde farklı yasaların uygulandığı bir den fazla devletin / eyaletin tek bir devlet çatısı altında örgütlendiği yönetim şeklidir. Her federatif devlet iç işlerinde serbest, dış işlerinde merkeze bağlıdır.
Şehir Devleti: Her şehrin iç işlerinde ve dış işlerinde serbest hareket ettiği yönetim şeklidir.
Ulus – Devlet: Tek dil, tek bayrak ve tek vatan temelinde ör gütlenmiş yönetim şeklidir.
İmparatorluk: Geniş sınırlara sahip, çok uluslu devlet şekli dir. iki tür imparatorluk modeli vardır:
İnsanlığın İlk Çağ’ının Önemli Siyasi Organizasyon Türleri
Devletleşme sürecindeki kabile konfederasyonlan ve antik medeniyetler: Anadolu’da Hitit, Urartu, Frig, Lidya; Mezopo tamya’da Sümer, Babil, Elam, Akad ve Eski Mısır
Şehir/site devletleri: İon ve Dor, Atina, Sparta, kolonizasyon hareketleri
Kuşatıcı (cihanşümul) imparatorluklar: Mısır, Hitit, Çin, Büyük İskender, Roma, Sasani
Kuşatıcı olmayan (dışlayıcı) imparatorluklar: Asur, Babil, Pers
